Trong bối cảnh dự án Cảng hàng không Quốc tế Long Thành giai đoạn 1 sắp hoàn thành và chuẩn bị đi vào hoạt động thì một trong những tuyến đường kết nối chính đến sân bay là cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây đoạn TP.HCM – Long Thành lại không thể đáp ứng đủ nhu cầu vận tải ngày càng tăng cao. Trước tình cảnh này, Bộ GTVT đã kiến nghị với Thủ tướng Chính Phủ về việc xem xét cho VEC đầu tư mở rộng dự án cao tốc TP.HCM – Long Thành.
1. Cấp bách mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây lên 10 làn xe
Bộ Giao Thông Vận Tải cho biết theo quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, cao tốc TP.HCM (đoạn từ Vành đai 3) – Long Thành – Dầu Giây sẽ được quy hoạch với 10 làn xe. Trong đó, giai đoạn 1 (4 làn xe) được Tổng công ty Đầu tư và phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đầu tư và đưa vào khai thác năm 2016, với tổng mức đầu tư trên 20.630 tỷ đồng, trong đó vốn đối ứng là 1.644 tỷ đồng, còn lại là vốn vay các tổ chức nước ngoài.
Từ khi đưa vào khai thác đến nay, lưu lượng phương tiện tham gia lưu thông trên tuyến cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây liên tục tăng cao, trung bình trên 10% mỗi năm.
Hiện đoạn từ nút giao An Phú đến nút giao cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu (Km0+000 – Km25+920) đã quá tải, vượt 25% so với năng lực thông hành của tuyến; đoạn từ nút giao cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu đến nút giao cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết có thể khai thác ổn định với quy mô 4 làn xe như hiện nay đến năm 2030; đoạn từ nút giao cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết đến nút giao Dầu Giây có thể khai thác ổn định với quy mô 4 làn xe đến năm 2040.
“Như vậy, chỉ có đoạn từ nút giao An Phú (Km0+000) đến nút giao cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu (Km25+920) không đáp ứng được nhu cầu vận tải và đặc biệt là khi sân bay Long Thành giai đoạn 1 vào khai thác. Do đó, việc nghiên cứu đầu tư mở rộng cao tốc thành TP.HCM – Long Thành là rất cần thiết và cấp bách…”- Bộ Giao Thông Vận Tải nhận định.
Trên cơ sở đó, Bộ Giao Thông Vận Tải cho rằng đoạn từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao Vành đai 3 (Km4+000 – Km8+770) do nằm ngoài phạm vi quy hoạch cao tốc, nên đề xuất mở rộng từ 4 làn lên 8 làn xe theo quy mô quy hoạch cũ.
Đoạn tuyến từ nút giao Vành đai 3 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu (Km8+770 – Km25+920) đề xuất đầu tư từ 4 làn lên 10 làn xe theo quy hoạch mới được Thủ tướng phê duyệt năm 2021. Với tổng mức đầu tư dự án khoảng 14.786 tỷ đồng.
Xem thêm: Hơn 11.500 tỉ đồng mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây
2. VEC được đề xuất đầu tư mở rộng dự án cao tốc TP.HCM – Long Thành
Bộ Giao Thông Vận Tải cho biết VEC đã nghiên cứu bốn phương án đầu tư, mỗi phương án đều có ưu, nhược điểm khác nhau. Cụ thể:
- Phương án 1, đơn vị nghiên cứu đề xuất sử dụng toàn bộ ngân sách nhà nước hoặc vay nước ngoài.
Trường hợp sử dụng vốn trong nước có ưu điểm tiến độ thuận lợi và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2026, nhưng lại tạo áp lực lên ngân sách nhà nước.
Trường hợp sử dụng vốn vay nước ngoài dù có lợi thế về lãi suất và thời gian trả nợ, nhưng tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến sử dụng vốn vay nước ngoài, dự kiến cuối năm 2027 mới có thể hoàn thành.
- Phương án 2, đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP)
Ưu điểm của phương án này là thu hút được nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông nhưng Bộ GTVT vẫn phải bố trí vốn ngân sách để tham gia. Trong khi Bộ GTVT không thể cân đối được vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025. Đặc biệt, rất khó tách bạch doanh thu giữa nhà đầu tư và VEC dẫn đến xung đột lợi ích.
- Phương án 3, nhượng quyền đầu tư, khai thác theo quy định của Luật Quản lý tài sản công (hay đầu tư theo phương thức PPP loại hợp đồng BOT có sự tham gia góp vốn của Nhà nước bằng tài sản theo Luật PPP).
Tuy nhiên, phương án này tiến độ triển khai chậm do thực hiện các thủ tục liên quan đến lựa chọn nhà đầu tư, dự kiến đầu năm 2028 mới có thể hoàn thành. Song song đó, pháp luật chưa có quy định rõ Bộ Giao Thông Vận Tải hay VEC có thẩm quyền tổ chức nhượng quyền.
- Phương án 4, VEC thực hiện đầu tư mở rộng.
Phương án này tiến độ triển khai thuận lợi và dự kiến đầu năm 2026 hoàn thành; không phải xử lý xung đột lợi ích giữa nhà đầu tư mới và VEC…
Tuy nhiên, khó khăn của phương án này là vốn điều lệ VEC rất thấp. Nên để có thể huy động vốn vay đầu tư mở rộng các đường cao tốc, VEC đã xây dựng và đang trình các cấp có thẩm quyền duyệt đề án tái cơ cấu VEC. Trong đó, đề xuất tăng vốn điều lệ của VEC. Khi được tăng vốn điều lệ, VEC đủ điều kiện để huy động vốn vay.
Sau khi phân tích 4 phương án đầu tư, VEC kiến nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Bộ Giao Thông Vận Tải xem xét, báo cáo Thủ tướng chấp thuận theo phương án 4.
Ngày 14/10, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp có văn bản thống nhất phương án 4 của VEC vì có tính khả thi nhất. Cụ thể ở đây là dự án không sử dụng vốn đầu tư công, giảm thiểu áp lực đối với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước, không tạo xung đột lợi ích. Cạnh đó việc giao cho VEC đảm bảo tính đồng bộ của toàn dự án; Thời gian thực hiện đáp ứng được nhu cầu cấp bách hiện nay.
Trên cơ sở này, Bộ Giao Thông Vận Tải thống nhất với đề nghị của VEC, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đồng thời đề nghị Thủ tướng xem xét giao cho VEC nghiên cứu, thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư mở rộng dự án đường cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây.
Trong quá trình nghiên cứu và lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, VEC phải tính toán và báo cáo cụ thể khả năng cân đối vốn và cơ chế có liên quan để có thể thực hiện dự án này.
Xem thêm: Đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây
Tân Đại Thành (Tổng hợp)
